API Nədir? REST vs. GraphQL Müqayisəsi və Biznes Üçün Əhəmiyyəti

Telefonunuzda hava proqramını açırsınız. Bəs telefonunuz havanın temperaturunu haradan bilir? Və ya bir səyahət saytına daxil olub həm otel, həm də təyyarə biletlərini bir yerdə axtarırsınız. Həmin sayt fərqli aviaşirkətlərin məlumatlarını necə əldə edir?

Cavab bir sözdən ibarətdir: API. Müasir rəqəmsal iqtisadiyyatda API-lər olmasaydı, bildiyimiz internet və tətbiqlərin əksəriyyəti mövcud olmazdı. Lakin API sadəcə texniki bir termin deyil, o, həm də güclü bir biznes alətidir.

Bu məqalədə API-nin nə olduğunu, onun ən populyar iki növü – REST və GraphQL – arasındakı fərqləri və niyə düzgün API strategiyasının biznesinizin gələcəyi üçün həyati əhəmiyyət daşıdığını araşdıracağıq.

API Nədir? Sadə İzahı

API-ni bir restorandakı ofisiant kimi düşünün.

Siz, yəni istifadəçi, birbaşa mətbəxə, yəni serverə, gedə bilməzsiniz. Sizin bir menyuya ehtiyacınız var ki, bu da API sənədləşməsi rolunu oynayır.

API, yəni bizim ofisiant, sizin sifarişinizi, başqa sözlə request, götürür, onu mətbəxə ötürür və hazır yeməyi, yəni məlumatları, sizə geri gətirir.

Texniki dildə desək, API iki fərqli proqram təminatının bir-biri ilə danışması üçün müəyyən edilmiş qaydalar və protokollar toplusudur. Sizin mobil tətbiqinizin serverdəki məlumat bazası ilə əlaqə qurması üçün API-dən istifadə olunur.

Yaxşı API Arxitekturası Niyə Vacibdir?

Bütün API-lər eyni məqsədə xidmət etmir. Restoran bənzətməsinə qayıtsaq, bəzi ofisiantlar, yəni API-lər, sadəcə bir növ yemək gətirə bilir, məsələn REST. Bəziləri isə sizin tam istədiyiniz qarnirləri və sousları gətirə bilir, məsələn GraphQL. Arxitektura seçimi birbaşa sizin tətbiqinizin sürətinə, çevikliyinə və gələcəkdə genişlənmə potensialına təsir edir.

REST API: Sınaqdan Keçmiş Sənaye Standardı

REST son 20 ildə API dünyasında dominantlıq edən ənənəvi və ən geniş yayılmış arxitekturadır. O, vebin əsas protokolu olan HTTP üzərində işləyir.

Necə işləyir? REST hər şeyi bir resurs kimi görür, məsələn istifadəçi və ya məhsul. Hər resursun özünəməxsus ünvanı, yəni endpoint, olur:

• /users/123 (123 nömrəli istifadəçini gətirir)
• /users/123/posts (123 nömrəli istifadəçinin məqalələrini gətirir)

Üstünlükləri:

• Sadəlik və Standartlaşma: HTTP metodlarına (GET, POST, PUT, DELETE) əsaslandığı üçün öyrənmək və tətbiq etmək asandır.
• Effektiv Keşləmə: Vebin standart keşləmə mexanizmlərindən faydalana bilir, bu da performansı artırır.
• Geniş Ekosistem: Demək olar ki, bütün proqramlaşdırma dilləri və alətləri tərəfindən dəstəklənir.

Çatışmazlıqları və Biznes Üçün Nəticələri:

• Həddindən Artıq Məlumat Yükləmə: REST sizə lazım olmayan məlumatı da gətirə bilər. Məsələn, sizə sadəcə istifadəçinin adı lazım olduqda, /users/123 endpoint-i sizə onun ünvanını, doğum tarixini və digər bütün məlumatları gətirə bilər. Bu, xüsusilə mobil tətbiqlərdə internet trafikini və yükləmə müddətini artırır.
• Əskik Məlumat Yükləmə və N+1 Problemi: REST sizə lazım olan bütün məlumatı bir dəfəyə verməyə bilər. Məsələn, bir istifadəçi və onun dostlarının adını göstərmək üçün əvvəlcə /users/123-ə, sonra isə hər bir dostu üçün təkrar-təkrar serverə müraciət etmək lazım gələ bilər. Bu, serveri yorur və tətbiqi ləngidir.

GraphQL: Çeviklik və Dəqiqlik Üçün Müasir Yanaşma

GraphQL 2015-ci ildə Facebook tərəfindən daxili problemlərini, xüsusilə mobil tətbiqlərdəki ləngimələri, həll etmək üçün yaradılmış və ictimaiyyətə açılmış bir API texnologiyasıdır. O, REST-dən fərqli olaraq bir sorğu dilidir.

Necə işləyir? GraphQL adətən yalnız bir güclü endpoint-dən, məsələn /graphql, istifadə edir. Klient, yəni mobil tətbiq, serverə nə istədiyini dəqiq şəkildə izah edən bir sorğu göndərir.

Nümunə sorğu: Mənə 123 nömrəli istifadəçinin sadəcə adını və onun son 3 məqaləsinin başlığını gətir.

Üstünlükləri:

• Həddindən Artıq Yükləmə Yoxdur: Klient nə istəyirsə, server yalnız onu qaytarır. Nə bir bayt artıq, nə bir bayt əskik. Bu, mobil tətbiqlər üçün idealdır.
• Bir Müraciətlə Çox Məlumat: Mürəkkəb məlumatları, məsələn istifadəçi, məqalələri və şərhləri, tək bir server müraciəti ilə əldə etmək mümkündür.
• Güclü Tərtibatçı Təcrübəsi: Front-end tərtibatçıları, yəni developerlər, bu texnologiyanı sevirlər, çünki onlar backend-dən asılı olmadan, ehtiyac duyduqları datanı özləri təyin edə bilirlər.

Çatışmazlıqları:

• Mürəkkəb Qurulum: REST-ə nəzərən ilkin qurulumu və server tərəfində optimallaşdırılması daha mürəkkəbdir.
• Keşləmə: REST qədər sadə və standart bir keşləmə mexanizmi yoxdur.
• Ekosistem: Genişlənsə də, hələ də REST qədər yetkin deyil.

REST vs. GraphQL: Biznesiniz Üçün Hansı Yaxşıdır?

Bu, çəkic yoxsa vintaçan sualına bənzəyir. Hər ikisi də alətdir, lakin fərqli işlər üçün nəzərdə tutulub.

Aşağıdakı hallarda REST API seçin:

• Layihəniz sadədir və məlumat strukturu çox dəyişməyəcək, məsələn sadə korporativ saytın blogu.
• Sürətli başlanğıc və standartlaşma sizin üçün kritikdirsə.
• Layihənizdə keşləmə yüksək prioritetdirsə, məsələn ictimai məzmun saytları.

Aşağıdakı hallarda GraphQL seçin:

• Mobil tətbiqiniz varsa və ya zəif internet şəbəkələrində yüksək performans hədəfləyirsinizsə.
• Tətbiqinizdə mürəkkəb məlumat əlaqələri varsa, məsələn sosial şəbəkə, e-ticarət platforması.
• Fərqli klientlərin, yəni veb, mobil, ağıllı saat tətbiqlərinin, fərqli data ehtiyacları varsa.
• Front-end komandanıza daha çox çeviklik vermək istəyirsinizsə.

Nəticə: API Sadəcə Texniki Detal Deyil, Strateji Biznes Qərarıdır

API-lər sizin biznesinizin rəqəmsal qan damarlarıdır. Onlar sizin daxili sistemlərinizi, məsələn CRM, ERP və anbarı, bir-birinə bağlayır, məlumatın şirkət daxilində sərbəst hərəkət etməsini təmin edir və hətta yeni biznes modelləri yaratmağa imkan verir.

REST və ya GraphQL arasında seçim etmək sadəcə texniki bir qərar deyil. Bu, sizin məhsulunuzun gələcək miqyaslanmasına, inkişaf sürətinə və müştəri təcrübəsinə birbaşa təsir edən strateji biznes qərarıdır.

Crocusoft olaraq biz, fərdi proqram təminatı və mürəkkəb inteqrasiya layihələri hazırlayarkən, bu strateji qərarın fərqindəyik. Biz sizin unikal biznes ehtiyaclarınızı analiz edir və layihənizin hədəflərinə ən uyğun API arxitekturasını, istər sınaqdan keçmiş REST, istərsə də çevik GraphQL, seçərək, gələcəyə hesablanmış etibarlı və yüksək performanslı həllər təqdim edirik.

API Haqqında Tez-tez Verilən Suallar

1. API inteqrasiyası nə deməkdir?

Bu, iki və ya daha çox fərqli proqram təminatını API vasitəsilə bir-birinə bağlamaq prosesidir. Məsələn, sizin veb-saytınızdakı satışların avtomatik olaraq mühasibatlıq proqramınıza, yəni ERP sisteminə, ötürülməsi API inteqrasiyası sayəsində baş verir.

2. REST və GraphQL-in ən sadə fərqi nədir?

REST sizə serverin təyin etdiyi bütöv məlumatı verir, məsələn bütün istifadəçi məlumatları. GraphQL isə sizə yalnız sifariş etdiyiniz spesifik məlumatı verir, məsələn istifadəçinin sadəcə adı.

3. Bir layihədə həm REST, həm də GraphQL istifadə etmək olarmı?

Bəli. Bir çox böyük şirkətlər hibrid yanaşma tətbiq edirlər. Onlar daxili mikroservislər arasında əlaqə üçün REST, klient tətbiqlərinə, yəni mobil və veb tətbiqlərə, məlumat ötürmək üçün isə GraphQL istifadə edə bilərlər.