Obyekt Yönümlü Proqramlaşdırma Nədir?

Proqramlaşdırma dili sadəcə kompüterə əmrlər vermək vasitəsi deyil, həm də problemlərə yanaşma tərzimizi formalaşdıran bir alətdir. Kod yazarkən əsas məsələ təkcə nəticəni əldə etmək yox, həm də o nəticəyə gedən yolun nə qədər dayanıqlı, oxunaqlı və inkişaf etdirilə bilən olmasıdır. Məhz bu nöqtədə Obyekt Yönümlü Proqramlaşdırma paradiqması köməyə çatır.

Bu yanaşma proqramçılara sadəcə kod yazmağı yox, bir memar kimi düşünməyi öyrədir. O, mürəkkəb problemləri real dünyadakı obyektlər və onların qarşılıqlı əlaqəsi kimi modelləşdirərək həll etməyə imkan verir. Bu metod 1960-cı illərdən başlayaraq proqram təminatı dünyasında təkrarlanan, səmərəsiz və idarəolunmaz kod yığınlarını nizamlı strukturlara çevirən bir inqilab yaratmışdır.

OOP Yanaşmasının 4 Təməl Sütunu

Obyekt Yönümlü Proqramlaşdırma dörd əsas prinsip üzərində qurulur. Bu prinsiplər kodun təhlükəsizliyini, təkrar istifadəsini və elastikliyini təmin edir.

1. Abstraksiya

Abstraksiya mürəkkəb detalları gizlədərək istifadəçiyə yalnız vacib olan nəticəni təqdim etməkdir. Məşhur qəhvə maşını nümunəsinə baxaq. Bir istifadəçi üçün maşının daxilində suyun necə qızdırıldığı, dənələrin necə üyüdüldüyü və təzyiqin necə tənzimləndiyi maraqlı deyil. Onun üçün vacib olan tək şey düyməni basmaq və qəhvəni almaqdır. Abstraksiya istifadəçini arxa plandakı bu texniki yükdən azad edir və ona sadə bir idarəetmə paneli təqdim edir.

2. Kapsullaşdırma

Bu prinsip məlumatların və funksiyaların bir qoruyucu təbəqə içərisində saxlanılmasını təmin edir. Kapsullaşdırma obyektin daxili iş mexanizmini kənar müdaxilələrdən qoruyur. Bunu bir qələmin mexanizmi kimi düşünə bilərsiniz. Qələmin mürəkkəb yaylı sistemi plastik bir gövdə, yəni kapsul içərisində qorunur. Bu yanaşma sayəsində proqram daxilindəki həssas məlumatlara icazəsiz girişin qarşısı alınır və sistemin bütövlüyü təmin edilir.

3. İrsiyyət

Proqramlaşdırmada ən böyük problemlərdən biri kod təkrarıdır. İrsiyyət prinsipi mövcud bir sinfin xüsusiyyətlərini yeni yaradılan başqa bir sinfə ötürməyə imkan verir. Məsələn, Quş adlı ümumi bir sinif varsa, onun qanad və dimdik kimi xüsusiyyətlərini hər yeni quş növü üçün yenidən yazmağa ehtiyac yoxdur. Yeni siniflər bu xüsusiyyətləri ana sinifdən birbaşa miras alır. Bu həm vaxta qənaət edir, həm də kodun idarə edilməsini asanlaşdırır.

4. Polimorfizm

Polimorfizm eyni əmrin fərqli obyektlər tərəfindən fərqli şəkildə icra edilə bilməsidir. Yuxarıdakı quş nümunəsini davam etdirsək, həm Qarğa, həm də Saka quşu səs çıxarmaq qabiliyyətinə malikdir. Lakin Səs Çıxar əmri verildikdə hər iki quş bunu öz təbiətinə uyğun şəkildə icra edir; biri qarıldayır, digəri isə cəh-cəh vurur. Polimorfizm proqramın elastikliyini artırır və yeni obyektlərin sistemə asanlıqla inteqrasiya olunmasını təmin edir.

Nəticə: Niyə OOP Seçilməlidir?

Obyekt Yönümlü Proqramlaşdırma kod yazmağı bir sənətə və mühəndisliyə çevirir. Onun ən böyük üstünlüyü kod təkrarının qarşısını alması, təhlükəsizliyi artırması və böyük layihələri idarəolunan modullara bölməsidir. Düzdür, kiçik layihələrdə bu yanaşma əlavə mürəkkəblik yarada bilər, lakin layihə böyüdükcə OOP əvəzolunmaz bir standarta çevrilir.

Crocusoft komandası olaraq biz mürəkkəb korporativ sistemləri və xüsusi proqram təminatı layihələrini hazırlayarkən məhz bu memarlıqdan istifadə edirik. Biz müştərilərimizə sadəcə işləyən kod deyil, gələcəkdə asanlıqla genişləndirilə bilən, təhlükəsiz və dayanıqlı rəqəmsal infrastrukturlar təqdim edirik.

OOP Haqqında Tez-tez Verilən Suallar FAQ

1. OOP istifadə etmək məcburidirmi?

Xeyr, məcburi deyil. Kiçik skriptlər və ya sadə tapşırıqlar üçün prosedural proqramlaşdırma daha sürətli ola bilər. Lakin böyük və komanda şəklində işlənilən layihələrdə OOP standartdır.

2. İrsiyyət prinsipi performansı aşağı salırmı?

Düzgün istifadə edildikdə xeyr. Əksinə, kod təkrarının qarşısını aldığı üçün proqramın ümumi strukturunu daha yüngül və anlaşılan edir.

3. Ən yaxşı OOP dili hansıdır?

Tək bir ən yaxşı dil yoxdur. Java, C#, Python və PHP kimi dillərin hər biri OOP prinsiplərini güclü şəkildə dəstəkləyir və layihənin tələbinə görə seçilir.