+994512060920
Kompüter sistemlərinin iyerarxiyasında istifadəçiyə ən yaxın olan və konkret tapşırıqların həlli üçün nəzərdə tutulan hissə tətbiqi proqram təminatı adlanır. Əgər sistem proqramları kompüterin özünü idarə edirsə, tətbiqi proqramlar insan faktoruna xidmət edir. Mətnlərin hazırlanmasından mürəkkəb mühəndislik hesablamalarına qədər, gündəlik həyatda istifadə etdiyimiz rəqəmsal alətlərin böyük əksəriyyəti bu kateqoriyaya aiddir.
Müasir dövrdə tətbiqi proqram paketləri (TPP) sadəcə köməkçi vasitə deyil, biznes proseslərinin avtomatlaşdırılması və informasiya emalı üçün əsas alətdir. Bu proqramlar funksional imkanlarına görə dörd əsas sinfə bölünür.
1. Ümumi Təyinatlı Proqramlar
İstifadəçinin peşəsindən asılı olmayaraq, ən geniş kütlə üçün nəzərdə tutulmuş proqram məhsullarıdır. Bu gün hər bir ofis kompüterində mütləq şəkildə ümumi təyinatlı proqramlar mövcuddur. Onlar aşağıdakı qruplara ayrılır:
- Mətn redaktorları: Sənədlərin yaradılması və formatlaşdırılması üçün istifadə olunur (məsələn, Microsoft Word, Google Docs).
- Elektron cədvəllər: Maliyyə hesablamaları və verilənlərin analizi üçün əvəzsizdir (Excel, Sheets).
- Qrafik redaktorlar: Vizual məzmunun, şəkillərin və dizaynların hazırlanması üçün tətbiq olunur (Photoshop, Figma, Canva).
- Verilənlər bazasının idarəetmə sistemləri (VBİS): Böyük həcmli informasiyanın strukturlaşdırılmış şəkildə saxlanması və emalı üçündür (SQL, Oracle, Access).
- İnteqrallaşdırılmış paketlər: Bir neçə funksiyanı (mətn, cədvəl, təqdimat) bir mühitdə birləşdirən ofis paketləri (Microsoft Office, LibreOffice).
2. Problemyönlü Tətbiqi Proqramlar
Konkret bir sənaye sahəsinin və ya peşəkar fəaliyyətin xüsusi problemlərini həll etmək üçün yaradılan proqramlardır. Problemyönlü proqram paketləri dar ixtisaslaşmış sahələrdə tətbiq olunur:
- Mühasibat uçotu sistemləri: Maliyyə axınlarının izlənməsi və hesabatlılıq üçün (1C, Logo).
- Sənaye və layihələndirmə: Mühəndislər və memarlar üçün nəzərdə tutulmuş CAD sistemləri (AutoCAD, 3ds Max).
- Bank və Maliyyə sistemləri: Bank əməliyyatlarının təhlükəsiz həyata keçirilməsi üçün (SWIFT, Bankinq tətbiqləri).
- Hüquq və Səhiyyə: Xəstəxana idarəçiliyi və qanunvericilik bazaları.
3. Üsulyönlü Proqram Təminatı
Riyazi-iqtisadi məsələlərin müəyyən alqoritmlər və metodlarla həlli üçün nəzərdə tutulmuşdur. Bu tip proqramlar daha çox elmi tədqiqatlarda istifadə olunur. Üsulyönlü proqram təminatı aşağıdakı sahələri əhatə edir:
- Riyazi statistika və analiz: Mürəkkəb hesablamalar üçün (MATLAB, SPSS).
- Şəbəkəli planlaşdırma: Layihələrin idarə olunması və optimallaşdırılması metodları.
- Kütləvi xidmət nəzəriyyəsi: Xidmət sektorunda növbələrin və proseslərin analizi.
4. Qlobal Kompüter Şəbəkələri üçün Proqramlar
İnternet mühitində məlumat mübadiləsini, kommunikasiyanı və resurslara çıxışı təmin edən müasir həllərdir. Qlobal kompüter şəbəkələri üzərində işləyən bu proqramlara aşağıdakılar aiddir:
- Naviqasiya vasitələri (Brauzerlər): İnternet resurslarına müraciət üçün (Chrome, Safari).
- Elektron poçt və Kommunikasiya: Korporativ ünsiyyət vasitələri (Outlook, Slack, Zoom).
- Bulud texnologiyaları (SaaS): Proqramların kompüterə yüklənmədən, birbaşa şəbəkə üzərindən istifadəsi.
Nəticə
Texnologiyanın inkişafı ilə tətbiqi proqram təminatı artıq sadəcə bir alət deyil, bizneslərin rəqabət üstünlüyünü müəyyən edən strateji faktordur. İstər universal ofis proqramları, istərsə də sahəyə özəl problemyönlü proqramlar düzgün seçildikdə iş prosesini sürətləndirir və insan resurslarına qənaət edir.
