+994512060920
Java, Sun Microsystems tərəfindən yaradılmış və hazırda Oracle Corporation-a məxsus olan yüksək səviyyəli, obyekt yönümlü bir proqramlaşdırma dilidir. 1995-ci ildə buraxıldığı gündən bəri, Java özünün "bir dəfə yaz, hər yerdə çalış" (Write Once, Run Anywhere - WORA) prinsipi sayəsində dünya miqyasında ən populyar proqramlaşdırma dillərindən birinə çevrilmişdir. Bu dil, geniş spektrli tətbiqlərin, o cümlədən mobil tətbiqlər, veb tətbiqlər, korporativ sistemlər, elmi proqramlar və hətta böyük verilənlər (Big Data) sistemlərinin inkişafında əsas rol oynayır.
Java-nın populyarlığı onun güclü ekosistemi, böyük icma dəstəyi və stabil performansı ilə əlaqədardır. Bu məqalədə Java-nın nə olduğunu, əsas xüsusiyyətlərini, hansı sahələrdə istifadə olunduğunu və niyə bu qədər əhəmiyyətli bir proqramlaşdırma dili olduğunu ətraflı şəkildə araşdıracağıq.
Java-nın Tarixçəsi və Fəlsəfəsi
Java layihəsi 1991-ci ildə James Gosling tərəfindən Sun Microsystems-də "Oak" adı altında başladı. İlkin məqsəd, məişət elektronikası üçün proqramlar yazmaq idi. Lakin internetin sürətli inkişafı ilə Java-nın platformadan asılı olmayan arxitekturası veb tətbiqləri üçün ideal bir həll olaraq ortaya çıxdı. Java-nın əsas fəlsəfəsi sadəlik, obyekt yönümlülük, təhlükəsizlik, performans və platformadan asılı olmamaqdır. Bu fəlsəfə, Java-nın bu gün də müxtəlif platformalarda və cihazlarda uğurla istifadə olunmasını təmin edir.
Java-nın Əsas Xüsusiyyətləri
Java-nı digər proqramlaşdırma dillərindən fərqləndirən bir neçə əsas xüsusiyyəti var:
- Platformadan Asılılıq: Java Virtual Machine (JVM) sayəsində, Java kodu hər hansı bir əməliyyat sistemində (Windows, macOS, Linux və s.) eyni şəkildə işləyə bilər. Bu, developers üçün böyük bir üstünlükdür.
- Obyekt Yönümlülük: Java tamamilə obyekt yönümlü bir dildir. Bu, kodun modul şəkildə təşkil edilməsinə, təkrar istifadəyə və asan idarə olunmasına imkan verir.
- Təhlükəsizlik: Java təhlükəsizlik baxımından yüksək standartlara malikdir. JVM-nin sandbox mühiti, zərərli kodun sistemə zərər verməsinin qarşısını alır.
- Çoxlu İplik (Multithreading): Java-nın daxili multithreading dəstəyi, developers-ə eyni anda bir neçə əməliyyatı yerinə yetirən tətbiqlər yaratmağa imkan verir. Bu, performanslı və responsiv proqramlar üçün vacibdir.
- Yüksək Performans: JIT (Just-In-Time) kompilyatoru sayəsində Java kodu icra zamanı maşın koduna çevrilərək yüksək performans təmin edir.
- Avtomatik Yaddaş İdarəçiliyi (Garbage Collection): Developers-in yaddaş idarəçiliyi ilə əl ilə məşğul olmasına ehtiyac qalmır, çünki Java-nın avtomatik Garbage Collector-u istifadə olunmayan obyektləri yaddaşdan təmizləyir.
Java Hansı Sahələrdə İstifadə Olunur?
Java-nın geniş tətbiq sahələri onu universal bir proqramlaşdırma dilinə çevirir:
Mobil Tətbiqlər
Android əməliyyat sistemi üçün rəsmi proqramlaşdırma dili olaraq Java, dünyada milyonlarla mobil tətbiqin (mobil tetbiq) inkişafında istifadə olunur. Google Play Store-dakı tətbiqlərin böyük əksəriyyəti Java ilə yazılmışdır.
Veb Tətbiqlər
Java, server tərəfində (Backend) güclü veb tətbiqlər yaratmaq üçün geniş istifadə olunur. Spring, Struts, Hibernate kimi populyar freymvorklar, veb developers-ə mürəkkəb veb saytlar və veb xidmətlər qurmağa imkan verir.
Müəssisə Tətbiqləri (Enterprise Applications)
Böyük şirkətlərin ehtiyaclarını qarşılamaq üçün istifadə olunan korporativ tətbiqlər, Java EE (Enterprise Edition) platforması üzərində qurulur. Bankçılıq sistemləri, pərakəndə satış idarəetmə sistemləri və ERP (Enterprise Resource Planning) proqramları Java ilə inkişaf etdirilir.
Böyük Verilənlər (Big Data)
Hadoop, Apache Spark kimi Big Data texnologiyalarının əsas hissələri Java ilə yazılmışdır. Java-nın multithreading və performans xüsusiyyətləri, böyük həcmli verilənlərin işlənməsi üçün ideal edir.
Elmi Tətbiqlər
Tədqiqatçılar və elm adamları mürəkkəb riyazi hesablamalar və verilənlər analizi üçün Java-dan istifadə edirlər. Bir çox elmi modelləşdirmə və simulyasiya proqramları Java əsasında qurulur.
Əşyaların İnterneti (IoT)
IoT cihazları üçün proqram təminatı inkişafında da Java-nın kiçik iz (footprint) və platformadan asılı olmamaq xüsusiyyətləri onu cəlbedici edir.
Java-nın Üstünlükləri
- Geniş İstifad: Sənaye standartı olması, iş imkanlarının çoxluğunu təmin edir.
- Güclü Kitabxana Ekosistemi: Hər növ problem üçün hazır kitabxanalar və freymvorklar mövcuddur.
- İcma Dəstəyi: Milyonlarla Java developers-i olan böyük və aktiv bir icmaya malikdir.
- Öyrənmə Əyrisi: Digər bəzi dillərə nisbətən öyrənmək daha asandır.
- Ölçeklenebilirlik: Kiçik tətbiqlərdən böyük korporativ sistemlərə qədər hər ölçekdə işləyir.
Nəticə olaraq, Java, proqram təminatı inkişafı dünyasında öz mövqeyini qoruyan, davamlı inkişaf edən və geniş tətbiq sahələrinə malik universal bir dildir. Onun platformadan asılı olmaması, təhlükəsizliyi və performans üstünlükləri, onu həm developers, həm də müəssisələr üçün əvəzolunmaz edir. Mobil tətbiqlərdən tutmuş, Big Data sistemlərinə qədər hər yerdə Java-nın imzasına rast gəlmək mümkündür. Əgər siz də Java texnologiyalarına əsaslanan effektiv və etibarlı proqram təminatı həllərinə ehtiyac duyursunuzsa, Crocusoft komandası sizin üçün peşəkar həllər təklif etməyə hazırdır.
FAQ
Java öyrənmək çətindir?
Java, digər bəzi dillərə nisbətən daha strukturlaşmış və obyekt yönümlü olduğu üçün ilkin mərhələdə müəyyən öyrənmə əyrisi tələb edə bilər. Lakin, geniş resurslar, dərsliklər və aktiv icma dəstəyi sayəsində kifayət qədər asanlıqla öyrənilə bilən bir dildir.
Java yalnız Android üçündürmü?
Xeyr, Java Android mobil tətbiqlərinin inkişafında əsas dil olsa da, onun istifadə sahələri qat-qat genişdir. Veb tətbiqlər, korporativ sistemlər, Big Data, elmi proqramlar, masaüstü proqramlar və IoT kimi bir çox sahədə uğurla tətbiq olunur.
JVM nədir?
JVM (Java Virtual Machine) Java proqramlarının platformadan asılı olmadan işləməsini təmin edən virtual bir maşındır. Java kodu (bytecode) JVM tərəfindən oxunur və hər bir əməliyyat sisteminə uyğun şəkildə icra edilir, bu da "bir dəfə yaz, hər yerdə çalış" prinsipini mümkün edir.
Java və JavaScript eynidirmi?
Xeyr, Java və JavaScript iki tamamilə fərqli proqramlaşdırma dilidir. Adlarındakı oxşarlıq yalnız marketinq məqsədilə verilmişdir. Java əsasən Backend və korporativ sistemlər üçün istifadə olunarkən, JavaScript veb səhifələrin interaktivliyini təmin etmək üçün brauzerlərdə işləyən Front-end dilidir.
