+994512060920
Təsəvvür edin ki, yeni istifadəyə verdiyiniz mobil tətbiqdə istifadəçi "Davam et" düyməsinə basır, lakin heç nə baş vermir. Və ya daha pisi, elektron ticarət saytınızda ödəniş prosesində səhv yaranır. Kiçik bir proqram səhvi (bug) şirkətinizə milyonlarla vəsaitə və ən əsası, illərlə qazandığınız müştəri etimadına başa gələ bilər.
Proqram təminatı dünyasında bu fəlakətlərin qarşısını alan bir "müdafiə xətti" var: Keyfiyyət Təminatı (Quality Assurance - QA) və ya daha spesifik desək, Proqram Təminatı Testi. Müasir development prosesində "bu işləyirmi?" sualına cavab vermək üçün iki əsas yanaşma mövcuddur: Manual Test və Avtomatlaşdırılmış Test.
Bəs bunlar nədir? Biri digərindən daha yaxşıdırmı? Və ən əsası, sizin layihəniz üçün hansı daha doğrudur? Bu məqalədə hər iki metodun dərinliklərinə enəcəyik.
Manual Test Nədir? İnsan Gözünün və Hissiyyatının Gücü
Manual Test ən sadə formada, bir test mühəndisinin (QA specialist) proqram təminatını son istifadəçi kimi açması və onun bütün funksiyalarını əl ilə yoxlaması prosesidir.
QA mühəndisi bir veb sayta daxil olur, düymələrə basır, formaları doldurur, gözlənilən nəticəni alırsa "uğurlu", almırsa "səhv" (bug) olaraq qeyd edir. Manual testin əsas gücü insan intuisiyası və təcrübəsidir.
Üstünlükləri:
- İstifadəçi Təcrübəsi (UX) Yoxlaması: Avtomatlaşdırılmış skriptlər bir düymənin işlədiyini yoxlaya bilər, lakin onun ekranda "qəribə" göründüyünü və ya istifadəçi üçün "narahat" bir yerdə olduğunu ancaq insan hiss edə bilər.
- Kəşfiyyat Testi (Exploratory Testing): QA mühəndisi müəyyən bir ssenaridən kənara çıxaraq proqramın gözlənilməyən yerlərini yoxlaya və təsadüfi səhvlər tapa bilər.
- Aşağı İlkin Xərc: Mürəkkəb test skriptləri yazmağa ehtiyac yoxdur. Yeni hazırlanmış bir funksiyanı dərhal yoxlamaq olar.
- Çeviklik: Layihənin tələbləri tez-tez dəyişirsə, manual testçi dərhal bu dəyişikliklərə uyğunlaşa bilər.
Çatışmazlıqları:
- Vaxt Aparır: Böyük bir layihənin hər funksiyasını əl ilə yoxlamaq həftələr çəkə bilər.
- İnsan Səhvi Riski: Testçi eyni şeyi 100-cü dəfə yoxlayanda yorula və kiçik, lakin kritik bir səhvi gözdən qaçıra bilər.
- Reqressiya Testləri Üçün Səmərəsizdir: Proqramın hər yeni versiyasında köhnə funksiyaların hələ də işlədiyini təkrar-təkrar yoxlamaq çox yorucu və bahalıdır.
Avtomatlaşdırılmış Test Nədir? Sürət, Dəqiqlik və Təkrar
Avtomatlaşdırılmış Test (Test Automation), manual testçinin edəcəyi hərəkətləri xüsusi proqramlar (məsələn, Selenium, Cypress, JUnit) vasitəsilə kod skriptlərinə çevirməkdir. Bu skriptlər testi insandan qat-qat sürətli və dəqiq şəkildə həyata keçirir.
Avtomatlaşdırma, xüsusilə təkrarlanan və böyük həcmli yoxlamalar üçün idealdır.
Üstünlükləri:
- Sürət və Effektivlik: İnsanın bir günə yoxlayacağı minlərlə testi avtomatlaşdırılmış skriptlər bir neçə dəqiqəyə yerinə yetirə bilər.
- Dəqiqlik və Etibarlılıq: Maşınlar yorulmur. Test skripti hər dəfə eyni addımları 100% dəqiqliklə təkrarlayır və ən kiçik uyğunsuzluğu belə dərhal tapır.
- Reqressiya Testləri (Regression Testing): Avtomatlaşdırmanın parladığı yer budur. Koda kiçik bir dəyişiklik etdikdən sonra, bütün sistemi avtomatik yoxlayaraq yeni dəyişikliyin köhnə funksiyaları pozmadığından əmin ola bilərsiniz.
- Performans və Yüklənmə Testi (Load Testing): Eyni anda 10,000 istifadəçinin sayta daxil olmasını manual olaraq yoxlamaq mümkün deyil. Avtomatlaşdırma bunu simulyasiya edə bilir.
Çatışmazlıqları:
- Yüksək İlkin Xərc: Bu test skriptlərini yazmaq üçün xüsusi biliklərə malik QA Automation mühəndisləri və vaxt tələb olunur.
- İdarəetmə (Maintenance): Tətbiqin dizaynı və ya funksionallığı dəyişdikdə, test skriptləri də mütləq yenilənməlidir.
- UX və Vizual Qiymətləndirmə Zəifliyi: Avtomatlaşdırma bir düymənin rənginin "pis" göründüyünü və ya mətnin "oxunulmaz" olduğunu anlaya bilməz.
Qızıl Balans: Manual vs. Avtomatlaşdırma – Müharibə Yox, Əməkdaşlıq
Gördüyünüz kimi, bu iki yanaşma bir-birinə rəqib deyil, bir-birini tamamlayan alətlərdir. Sual "Hansı daha yaxşıdır?" deyil, "Nə vaxt hansından istifadə etməli?" sualıdır.
Peşəkar proqram təminatı komandaları hibrid yanaşmadan istifadə edir:
Manual Testi seçin:
- Yeni funksiyalar hazırlanan zaman (hələ stabil deyil).
- İstifadəçi təcrübəsi (UX/UI) və vizual dizaynı yoxlayarkən.
- Kəşfiyyat (Exploratory) və Ad-hoc testlər edərkən.
Avtomatlaşdırılmış Testi seçin:
- Reqressiya testləri üçün (hər dəfə eyni şeyləri təkrar yoxlamaq lazım olduqda).
- Stabil və kritik funksionallıqlar üçün (ödəniş, qeydiyyat kimi).
- Yüklənmə və Performans testləri üçün.
Nəticə: Keyfiyyətli Məhsul Uğurlu Biznesin Təməlidir
Əvvəlki məqaləmizdə qeyd etdiyimiz "Təmiz Kod" layihənin daxili keyfiyyətini təmin edirsə, Proqram Təminatı Testi (QA) onun xarici keyfiyyətini – yəni müştərinizin görəcəyi və hiss edəcəyi nəticəni təmin edir.
Test prosesinə laqeyd yanaşmaq, gələcəkdə daha böyük "texniki borc" və müştəri itkisi ilə nəticələnəcəkdir. Sürətli, lakin səhvlərlə dolu bir məhsul, gec lakin stabil məhsuldan həmişə daha pisdir.
Crocusoft olaraq biz, inkişaf etdirdiyimiz hər bir layihədə keyfiyyəti birinci plana qoyuruq. Bizim QA mühəndislərimiz həm manual, həm də avtomatlaşdırılmış test metodologiyalarından istifadə edərək, müştərilərimizə yalnız "işləyən" deyil, həm də etibarlı, stabil və yüksək keyfiyyətli proqram təminatı həlləri təqdim edir.
Proqram Təminatı Testi Haqqında Tez-tez Verilən Suallar (FAQ)
1. QA ilə Testing eyni şeydir?
Xeyr. Testing bir prosesdir – səhvləri tapmaq üçün icra edilən hərəkətdir. QA isə daha geniş bir anlayışdır; o, bütün proqram təminatı prosesinə nəzarət edərək səhvlərin ümumiyyətlə yaranmasının qarşısını almağa yönəlmiş bir strategiyadır.
2. Proqram təminatını 100% avtomatlaşdırmaq mümkündürmü?
Nəzəri cəhətdən bəli, amma praktik olaraq xeyr və məsləhət deyil. İstifadəçi təcrübəsi (UX), vizual cazibədarlıq və kəşfiyyat testi kimi sahələr həmişə insanın intuitiv yanaşmasını tələb edəcəkdir.
3. Kiçik bir startap və ya layihə üçün avtomatlaşdırmaya ehtiyac varmı?
Bəli, hətta daha çox. Başlanğıcda bəlkə yalnız manual testlə kifayətlənmək olar, lakin layihə böyüdükcə ən azından əsas reqressiya testlərini avtomatlaşdırmaq, kiçik komandanın vaxtını yeni funksiyalara sərf etməsinə imkan yaradacaq.
